Πελάτης: DG Environment ● Ευρωπαϊκή Επιτροπή Άλλοι Συνεργάτες: Ecologic (Βέλγιο) σε συνεργασία με: ACTeon (Γαλλία) – I.A.CO (Κύπρος) – Universidad De Cordoba (Ισπανία)- Lenoci LTD (Ουγγαρία) – IPA (Ηνωμένο Βασίλειο)
Οι ειδικοί στόχοι της Μελέτης ήταν:
- Διερεύνηση και ανάλυση διαφόρων επιλογών διαχείρισης της ζήτησης νερού. Ως εκ τούτου, ο στόχος είναι να υπερβεί το δυναμικό εξοικονόμησης νερού που σχετίζεται με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και να ληφθούν υπόψη πρόσθετα μέτρα διαχείρισης της ζήτησης νερού, ιδίως η τιμολόγηση του νερού και ο σχεδιασμός των χρήσεων γης,
- Ανάπτυξη δύο σεναρίων, ένα με επίκεντρο το σχεδιασμό των χρήσεων γης και ένα με επίκεντρο την τιμολόγηση του νερού,
- Αξιολόγηση των διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δύο επιλογών σε πέντε περιοχές μελέτης (case studies) σε όλη την Ευρώπη, με ιδιαίτερη έμφαση στον γεωργικό τομέα και στη δημόσια ύδρευση για τον τουρισμό.
Οι πέντε λεκάνες απορροής που έχουν μελετηθεί είναι οι εξής: α) Η λεκάνη απορροής του ποταμού “Boutonne” στη Γαλλία, β) Η λεκάνη απορροής του ποταμού “Guadalquivir” στην Ισπανία, γ) Η λεκάνη απορροής του Νοτιοδυτικού ποταμού στο Ηνωμένο Βασίλειο, δ) Η λεκάνη απορροής του ποταμού “Danube-Tisza” στην Ουγγαρία, και ε) Κύπρος (ως μια ενιαία λεκάνη απορροής). Μεθοδολογία:
- Καλή κατανόηση κάθε περιοχής μελέτης, όσον αφορά τους κύριους απολήπτες, τις χρήσεις γης, τις υφιστάμενες επιπτώσεις στην ποσοτική κατάσταση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων και τις επιπτώσεις στα συνδεδεμένα οικοσυστήματα και τους χρήστες νερού.
- Εφαρμογή και αξιολόγηση δύο σεναρίων, ένα για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο σχεδιασμό των χρήσεων γης και ένα για τις επιπτώσεις της τιμολόγησης του νερού: α) επιπτώσεις στην ποσοτική κατάσταση των υδατικών πόρων, β) οικονομικές επιπτώσεις και επιπτώσεις στις χρήσεις γης από τις απολήψεις νερού και την τιμολόγηση του νερού για τον γεωργικό και οικιακό τομέα, στις περιοχές μελέτης όπου η γεωργία και ο οικιακός τομέας αποτελούν σημαντικούς υδρολήπτες, και γ) περιβαλλοντικά οφέλη στο υδατικό οικοσύστημα, εάν είναι σχετικό.
Αποτελέσματα:
- Σε καμία από τις λεκάνες απορροής που μελετήθηκαν η καλή κατάσταση δεν μπορούσε να επιτευχθεί με τεχνικές βελτιώσεις στην εξοικονόμηση νερού.
- Στις περισσότερες περιοχές, τα πρόσθετα μέτρα για τη ζήτηση νερού δεν επαρκούν για την επίτευξη της καλής κατάστασης και απαιτούνται περαιτέρω δράσεις.
- Οι εναλλακτικές πηγές υδροδότησης θα μπορούσαν να μειώσουν την πίεση στους υδατικούς πόρους (μικρές έως μεγάλες δεξαμενές, μονάδες αφαλάτωσης κ.λπ.).
- Συνήθως τα μέτρα εξοικονόμησης νερού είναι πιο αποδοτικά από άποψη κόστους, καθώς οδηγούν όχι μόνο σε εξοικονόμηση νερού αλλά και σε εξοικονόμηση άλλων πόρων, όπως η ενέργεια.
- Τα μέτρα εξοικονόμησης νερού οδηγούν συνήθως σε μείωση των λογαριασμών νερού του χρήστη. Τα πρόσθετα μέτρα ύδρευσης μπορούν να αυξήσουν το κόστος για τον χρήστη και συνήθως οι μεγάλες επιδοτήσεις συνδέονται με έργα υποδομής.
- Η εξοικονόμηση νερού λόγω των περιορισμών στη χρήση γης οδηγεί σε βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης. Οι απώλειες στο γεωργικό εισόδημα δεν μπορούν να αντισταθμιστούν πλήρως. Οι ποσοστώσεις στο νερό οδηγούν σε μετατοπίσεις προς καλλιέργειες με τις χαμηλότερες απαιτήσεις σε νερό ή σε αλλαγές προς εκτεταμένες καλλιέργειες. Η συνολική αρδευόμενη έκταση μειώνεται. Η υδατική ασφάλεια για τις υπόλοιπες αρδευόμενες περιοχές αυξάνεται.
- Για τον τουρισμό η κατάσταση είναι αμφίρροπη: Οι δραστηριότητες που εξαρτώνται από υψηλή χρήση νερού (π.χ. γήπεδα γκολφ, υδάτινα πάρκα) θα αντιμετωπίσουν περιορισμούς στην ανάπτυξή τους και θα οδηγήσουν σε ιδιωτικές πηγές (μονάδες αφαλάτωσης). Σε περιοχές όπου οι τουριστικές δραστηριότητες εξαρτώνται από υψηλής ποιότητας οικοσυστήματα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα βελτίωσης της κατάστασης.
Η μεταβολή των ποσοστώσεων επηρεάζει αναλογικά τα έσοδα των γεωργών και την κατανάλωση νερού, ενώ η τιμολόγηση του νερού επηρεάζει αρχικά τα έσοδα των γεωργών χωρίς αλλαγές στην κατανάλωση νερού και, μετά από ένα ορισμένο επίπεδο τιμών, αρχίζει να μειώνεται η κατανάλωση νερού των λιγότερο παραγωγικών καλλιεργειών έως ότου εξαφανιστούν.
